Beoordeel investeringen zoals aandelenopties
U hebt geld ontvangen van uw aandeelhouders en kunt het investeren in verschillende projecten. U vraagt uw financiële expert om te berekenen welk project het meest winstgevend is. Hij legt u uit dat de manier om het beste project te kiezen de Netto Contante Waarde (NCW) methode is. U snapt daar niets van en laat hem de methode uitleggen.
Netto Contante Waarde
Hij spreekt vol zelfvertrouwen over formules uit de financiële rekenkunde die toekomstige
ontvangsten terugrekenen naar nu. Hij geeft een simpel voorbeeld: € 100 nu is met 10%
rente volgende jaar € 110 waard en het jaar daarna weer € 11 meer dus € 121. Of
terugrekenend, € 121 over twee jaar is nu € 100 waard; € 100 over zeven jaar is nu € 51
waarde. De ontvangsten en uitgaven saldeert de NCW methode eerst per jaar voordat het de
rente berekent. Op deze manier zijn alle ontvangsten en uitgaven terug te brengen tot
één getal: de netto contante waarde. Netto is ontvangsten minus uitgaven. Contant is
rekening houdend met rente. De methode rekent met uitgaven en ontvangsten, niet met kosten
en opbrengsten. Het verschil hiertussen is alleen tijd. Een verkoop in december die u
ontvangt in januari is een opbrengst van december, maar een ontvangst in het jaar erop.
Afschrijvingen zijn kosten, maar geen uitgaven. De afschrijving wordt een uitgaaf bij de
aankoop van nieuwe zaken.
Geheel blij leunt u achterover en kiest het project met de hoogste NCW. Toch kunt u 's nachts niet slapen. Is het wel het goede project? Wie heeft eigenlijk de voorspellingen van de ontvangsten en uitgaven gemaakt? Hoe weten we zeker dat deze voorspelling waar is? Waarom is de rente zo hoog? Of is het te laag? Wie zegt dat we het geld niet beter op de beurs kunnen beleggen of teruggeven aan de aandeelhouders als dividend? Vragen, vragen, vragen. Waar is het antwoord?
De financiële expert staat de volgende morgen verlegen aan uw bureau. Van zijn zelfvertrouwen is niet veel meer over. Ja, de rente kun je kiezen. En iedereen kiest een andere rentevoet. De voorspellingen komen van de afdeling marketing. Daar kan hij niets over zeggen. Ja, over een half jaar kan alles anders zijn. Dan kan een ander project meer opleveren.
Fundamenten
De vragen over rente en voorspellingen die 's nachts boven kwamen drijven zijn de juiste vragen. Het rentepercentage geeft het risico aan dat we denken te lopen. Hoe hoger het risico, hoe hoger het rentepercentage en daarmee hoe lager de netto contante waarde. Het is echter vrijwel niet mogelijk om de risico's van een project van tevoren volledig in te schatten. Het bepalen van de juiste rentevoet is daarmee gis werk. Ook het projecteren van de juiste ontvangsten en uitgaven is vrijwel onmogelijk. Is het product succesvol? Betaalt de klant op tijd? Zijn de kosten beperkt? Hebben we geen tegenvallers? Achteraf kan iedereen het zeggen, maar vooraf?
Het fundamentele probleem bij de NCW methode is dat het alleen informatie kan verwerken die al bekend is. Dit is aan het begin van het project vaak niet veel. Om deze onzekerheid uit te drukken, moet de rente hoog zijn. De meeste projecten krijgen hierdoor een negatieve waarde en worden afgewezen. Bovendien neemt de NCW methode aan dat de investeringen gedurende de looptijd van het project vooraf vastliggen. Juist dit is in werkelijkheid niet zo. De investeerder reageert op gebeurtenissen. Deze flexibiliteit is veel geld waard en juist deze component ontbreekt in de NCW methode.
Stel u investeert in Video on Demand (VOD), het afspelen van films op verzoek via de
kabel of telefoon. U investeert massaal in onder andere filmrechten en komt na een half
jaar tot de conclusie dat de kabel technisch nog niet in staat is om VOD goed te vertonen.
U stopt uw investeringen in films, wacht tot de glasvezels overal liggen en concurrentie
op de kabel verplicht is, en start uw project opnieuw. Hoge winsten liggen op u te
wachten. Tot de prijs van DVD's zakt tot € 19,95 en u de prijs voor VOD moet laten zakken.
Weg winst. Geen nood, u biedt ook beeldtelefoon aan via de kabel. Een nieuw gat in de oude
markt. De nieuwe winstmaker.
Met de NCW methode had u het project gestopt. In werkelijkheid beslist u elke keer
opnieuw of doorgaan zinvol is en reageert op de gewijzigde omstandigheden met nieuwe
voorstellen. Zonder de eerste investering had u echter geen kans gehad om de filmrechten
en ook beeldtelefoon via de kabel aan te bieden. Deze mogelijkheid heeft op zich een
waarde die niet in de NCW naar voren komt, omdat de informatie nog niet voorhanden was.
Waardering speelruimte
Op de beurs gebruiken we opties om onzekerheid en daarmee risico's te kopen of te verkopen. Opties geven het recht om aandelen tegen een vaste prijs te kopen of verkopen. Bij het aflopen van de optie betaalt of ontvangt u de overeengekomen prijs van het aandeel. De optieprijs kent twee waarde componenten: a. de waarde van de onderliggende aandelen en b. de risico-opslag. In het voorbeeld van VOD zijn de filmrechten de risico-opslag, mogelijkheden om te kopen of verkopen. De daadwerkelijke investering in apparatuur komt overeen met levering aan de aandelen.
Hoe langer u de films en computers kunt gebruiken, hoe hoger de waarde van de optie is. Dit staat haaks op de NCW die een langere looptijd en meer risico terugrekent tot lagere prijzen. Hoe langer de optie loopt, hoe hoger de prijs. Schommelingen in de onderliggende prijs aan het aandeel, leiden ook tot een hogere prijs van de risico-opslag in de optie.
Het bepalen van een optie prijs is helaas zeer moeilijk, laat staan het waarderen van echte investeringsmogelijkheden. Wat is het risico van een nieuw product dat uw bedrijf aan het uitvinden is? Toch is de denkwereld van de opties een verademing vergeleken met de starre NCW methode. Het maakt in ieder geval duidelijk dat uw beslissingen elke keer weer van waarde zijn. Het maakt ook helder dat het volgen van strategische projecten hoog op de prioriteitenlijst van het management moet staan.
Zie ook:
Vrij naar: Keeping all options open, The Economist, august 14th 1999
Datum laatste inhoudelijke wijziging 16 september 1999.