Theo van Gogh kan zich geen beter afscheid wensen dan een geschreven tekst waarin de schrijver zijn mening onomwonden uit de doeken doet. Dat is gemakkelijk. Ondoordachte meningen zijn heel erg eenvoudig te geven en op papier te zetten. Met of zonder een glimlach. Moeilijker is het om verbanden op te sporen, oorzaak en gevolg helder voor het voetlicht te brengen en vervolgens een marsroute voor te stellen om waargenomen misstanden te verbeteren.
Theo van Gogh gaf ongezouten meningen over mensen en onderwerpen. Beledigen leek een middel om aandacht te vragen en krijgen. Gebrek aan inhoud en oplossingen ontsierden zijn betogen hoewel niemand hier ook maar acht op sloeg. Hij was hierin een maatje van Pim Fortuyn die priemende vragen stelde, maar geen enkele oplossing aandroeg die uitsteeg boven Theo's kroegtafel of Pim's peeskamer.
De populariteit van Pim heeft me altijd verbaasd. In 1994 sprak professor Pim in de jaarbeurs in Utrecht een congres toe van peroneelsfunctionarissen. Het netwerken op die dag bestond uit het gooien van knotjes wol van achteren naar voren. Dit symboliseerde de manier waarop we met elkaar moesten communiceren en samenwerken. Het werd een lachwekkende puinhoop van draden waarbij alleen de gooier van het knotje plezier had - symbolisch voor zowel Theo als Pim. Hierna sprak Pim. Ik luisterde met de ogen dicht naar Pim. Niet omdat het boeiend was. Ik zat naast de spreker op de vloer, waardoor hem niet goed kon zien. Uit verveling had ik me voorgenomen om te tellen hoeveel keer Pim gelijk had in zijn betoog. De verontwaardiging over zijn tekst nam echter met de minuut toe. Slechts één keer had hij gelijk en raakte hij een goed punt. Hij stond als professor volstrekt achterhaalde onzin uit te kramen over van alles en nog wat. Minimaal 10 jaar scheidde zijn geest van de werkelijkheid. Uit alles bleek dat hij de nieuwe inzichten en ontwikkelingen niet bijhield en gewoon was blijven stilstaan.
Onder geen enkele voorwaarde mag de ene mens de andere van het leven mag beroven. Geen enkele voorwaarde! Ja, het was ontzettend fout van Fortuyn om de islam een `achterlijke godsdienst´ te noemen en Van Gogh leek ook wel niet goed bij z´n hoofd om Mohammed een `meisjesneuker´ te noemen. Zeker van ontwikkelde mensen (althans…) mag je meer nuance verwachten. Maar een `echte vent´ gaat dan het debat aan en vermoordt niet iemand wiens mening hem niet past, koelbloedig op straat. We wonen hier in Nederland, waar het debat een absolute voorwaarde is voor de democratie.
In deze tijd moet Nederland de wereld laten zien hoe ontwikkeld het werkelijk is, en tonen dat de bloedwraak hier reeds lang voorbij is. Doet het dat niet, dan hebben twee koelbloedige moordenaars het voor elkaar gekregen om in enkele seconden, enkele honderden jaren ontwikkeling ernstige schade toe te brengen. Het is maar net wat we toelaten, maar we zijn er met elkaar bij. Democratie toch? Demos = volk, kratein = regeren.
Blijkbaar gaan mensen die zich niet op andere manieren kunnen profileren, meningen vertolken die het goed doen aan de stamtafel. Onder luide bijval kunnen de sprekers zich tonen aan de kroeggangers als volksmenners die weten hoe het verder moet met de Nederlandse en Europese samenleving. Het stellen van de vragen is na een aantal pilsjes niet zo moeilijk. Het uitkramen van onzin ook niet. Koren op de molen van de pers die overigens pas in beweging kwam nadat bleek dat mensen graag bij de stamtafel van Pim wilden aanschuiven, uit op politieke macht
Het overbrengen van vragen kan de pers als geen ander. Hoe pijnlijker de vraag, hoe vetter de kop. Of de vraag van belang is en de kern raakt, doet minder terzake. Mensen willen blijkbaar graag vermaak in plaats van deskundigheid. Brood en spelen uit de Romeinse tijd zien we nu terug in moderne varianten op de televisie. Zet mooie jongens en meiden bij elkaar in een ver en zonnig land, voeg een spel of keuze toe en het succes is verzekerd. In onze dromen zien we ons zelf staan op het strand met wuivende palmbomen. Als het programma uit is, keren we terug naar de net zo luxe werkelijkheid van Nederland. Het regent bijvoorbeeld en we schelden elkaar de huid vol dat het weer hier zo slecht is, zonder te beseffen dat zonder water het leven onmogelijk is en het in Nederland minder regent dan in Suriname.
Beledigingen, schelden en vloeken zijn geen meningen maar uitingen. Een mening is een weloverwogen standpunt gebaseerd op kennis, onderzoek en zinnige argumenten. Te veel mensen schreeuwen maar wat onder het mom van de vrijheid van meningsuiting.
Geen wonder dat inhoud op de achtergrond staat, dat kennis en samenwerking op het tweede plan staan. Toch kunnen we als samenleving niet zonder kennis en samenwerking. Nog sterker: onze samenleving is zo ongelofelijk luxe omdat we erg goed samenwerken en veel kennis uitwisselen. We wentelen ons in luxe omdat we als samenleving goede afspraken hebben gemaakt over veel onderwerpen. Deze samenwerking garandeert dat iedereen zijn steentje bijdraagt aan het grote geheel en hoe klein ook, van belang is voor het algemene belang.
Het uit frustratie roepen dat de andere groep de schuld is van alle ellende, is zo simpel en dodelijk. Letterlijk en figuurlijk. Niet doen dus. Een echte vent komt met oplossingen.
Bron: Arjen Meijer; citaat "Onder geen enkele voorwaarde..." is geschreven door Joyve Walstra; citaat "Beledingen, schelden en vloeken..." is van Jan Kuipers Alma Drachten in De volksrkant 24 maart 2007.
Datum 9 november 2004, laatste wijziging 24 maart 2007.