Het gedrag van de mens is uiterst complex. Wegwijs worden in het doolhof van het menselijk gedrag is daardoor ingewikkeld. Door de werkelijkheid te vereenvoudigen en op te delen in stukjes is het toch mogelijk om ons gedrag te doorgronden. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een groot struikelblok is dat we de werkelijkheid allemaal op onze eigen manier beschrijven. Welke beschrijving juist is, is niet op voorhand duidelijk. Dit probleem ondervangen we door eerst criteria voor juistheid te formuleren en daarna de juiste zienswijzen in te dikken tot eenvoudige, algemene regels.
Om de inhoud voorop te zetten en de leesbaarheid te vergroten, is gekozen voor formuleringen zonder mitsen en maren. Zinnen als “in de gegeven omstandigheden is het eventueel mogelijk om in daartoe strekkende bewoordingen een onderscheid te maken tussen de perspectieven van individuen die zich aan beide zijden van het beschouwingsgebied bevinden” komen in dit boek niet voor. De leesbare versie: “«Ik» en «wij» zijn twee verschillende gezichtspunten” wel.
Sommigen leggen deze korte en duidelijke formuleringen uit als uitspraken met te grote stelligheid, omdat ze gewend zijn aan omfloerste uitspraken die voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Dit boek is echter geen politiek pamflet dat zoveel mogelijk aanhangers probeert te mobiliseren.2 Dit boek verwoordt een heldere redenering met een begin- en een eindpunt. Het zoekt niet naar een vaag geformuleerde toverspreuk waar iedereen zich in kan vinden, maar naar inzichten waarop de mens beslissingen neemt.
De uitdaging – een echte uitdaging – voor de lezer is dit boek onbevooroordeeld te lezen, het ik-standpunt los te laten en te kijken naar de geldigheid van de algemene regel. Dat ik niet graag naar het strand ga, wil niet zeggen dat andere mensen daar niet met plezier vertoeven. Dat ik nu geen vrouwen- of mannenjager ben, betekent niet dat ik dat nooit geweest ben. Koppel de op de eigen specifieke situatie gebaseerde opvattingen los van de algemene regel. Sta open voor nieuwe gezichtspunten en voor andere manieren om naar de wereld te kijken. Ontdek en ervaar nieuwe opvattingen, ook al gaan ze lijnrecht in tegen de eigen denkbeelden. Overdenk ze kritisch en stel vast of ze deugen. Het leidt tot nieuwe inzichten en een andere kijk op de werkelijkheid.
Om de rode draad helder te houden, staan we niet stil bij de historische ontwikkeling van kennis over menselijk gedrag. Hierover is genoeg materiaal voor handen.3 Ook halen we niet (achteraf) een veelheid van auteurs aan, omdat citaten geen direct bewijs of onderbouwing vormen van een theorie. Citaten zijn alleen vermeld indien het beschreven idee hieraan is ontleend of de citaten de tekst toelichten.
Verder is afgezien van het herformuleren van teksten in wiskundige formules. Bijvoorbeeld, het herformuleren van gedrag (G) als een functie van persoonlijke factoren (P) en de omgevingsfactoren (O) in G = f(P, O), voegt niets toe aan het begrip of toepassing en is daarmee voorlopig overbodig.4
Ook zijn de termen eenvoudig gehouden en is waar mogelijk opsiering vermeden. Het beschrijven van het uitgestippelde pad noemen we daarom niet hodologie, naar het Griekse woord hodos dat pad betekent. We noemen het gewoon pad.
Bovendien beschrijven we het onderwerp zo beknopt mogelijk. We doen niet aan bladvulling. We proberen elk woord betekenis te geven. Hierdoor is niet mogelijk om de tekst te scannen en toch de betekenis ervan te doorgronden. De tekst is bovendien lineair opgezet. Latere hoofdstukken zijn daardoor alleen te begrijpen als eerdere hoofdstukken zijn gelezen.
Naar volgende pagina Naar inhoudsopgave editie 2022