Zoals we in het vorige hoofdstuk hebben gezien, is het vereenvoudigen moeilijk, omdat we gemakkelijk begrippen met elkaar combineren die vaag bij elkaar lijken te horen. Daardoor maken we al gauw een onontwarbare kluwen van onze gedachten. Door de regels op te sporen waaraan een abstractie moet voldoen kunnen ons denken stroomlijnen.
Een abstractie maakt een verschil tussen de kenmerkende eigenschappen en de feitelijke invulling ervan. De categorie vleeseters is de abstractie, een leeuw van vlees en bloed is een concrete invulling van de abstractie vleeseters.
Een abstractie is een vereenvoudiging van de werkelijkheid door het weglaten van onbelangrijke gegevens. Hoe beknopter we de vereenvoudiging beschrijven, hoe gemakkijker en sneller de abstractie is toe te passen. Deze beknoptheid is de norm voor een correcte abstractie: een abstractie is correct wanneer het op de eenvoudigste wijze a. eigenschappen van een beschouwingseenheid beschrijft die doorslaggevend zijn voor het duiden van een waarneming en b. de kenmerken van de aansluitende knooppunten van de beïnvloeding.
De afleiding van de regels waaraan de vereenvoudiging moet voldoen begint vanuit de vaststelling dat we waarnemen om betere beslissingen te nemen ten einde een doel te bereiken. Betere beslissingen beginnen met de keuze van het juiste doel. Dit beoogde doel vormt het startpunt van alle vereenvoudiging, of alle abstracties. Het doel vat samen welke situatie we willen bereiken. Kijken we naar het bos vanuit de boswachter (behoud natuur) of de houtvester (kappen bomen)? Elk doel beschrijft de beschouwingseenheden op een andere manier. Zonder doel is daarom niet vast te stellen of de abstractie correct is. Een abstractie is zelfs niet te maken zonder doel.
Het zal de universiteiten sieren als ze al hun proefschriften in het domein «gedrag» toetsen aan de «Wetten van Abstractie» en de publicaties terugtrekken die hier niet aan voldoen.
Een gekozen doel bereiken we vaker als we beter en sneller de vereiste beslissing kunnen nemen. Door alleen die kenmerken waar te nemen die voor het bereiken van het doel doorslaggevend zijn, kunnen we beter en sneller beslissen. We zijn bijvoorbeeld eerder bij het schaarse voedsel dan concurrenten. Deze minimalisatie definieert de norm voor correcte abstracties: een abstractie is correct wanneer het op de eenvoudigste manier de eigenschappen van een beschouwingseenheid beschrijft die doorslaggevend zijn voor het herkennen vanuit het gekozen gezichtspunt. Om aan deze norm voor correctheid te voldoen, moeten abstracties voldoen aan regels die altijd geldig zijn. Daarom noemen we het wetten.
De manier waarop de abstractie overbrengen op andere mensen, is niet maatgevend. Natuurlijk moet de boodschap begrijpbaar en helder zijn, maar de kern van een abstractie blijft onveranderd. Het communiceren kan met verschillende talen, met beelden, met bewegingen, met wiskundige notaties, met … Een abstractie verandert echter niet in het Hindi, Thai of Engels. (Als de betekenis wel verandert, is het een andere abstractie!)
Om in de beschrijvingen een duidelijk onderscheid te maken tussen waarnemingen en beïnvloedingen gebruiken we het woord oogmerk bij waarnemingen en doel bij beïnvloeding. Dit maakt het gemakkelijker voor de lezer om te bepalen aan welke wetten een vereenvoudiging moet voldoen.
De Wetten van Waarneming (WvW) zijn van toepassing op de Waarnemingsreferentie (W) en en Waarneming-van-beïnvloedingsreferentie (WB). De beïnvloedingsreferentie moeten voldoen aan de Wetten van Beïnvloeding.
Naar volgende pagina Naar inhoudsopgave editie 2024