Hindoes, joden, christenen en islamieten -in volgorde van ontstaan- geloven allemaal in één God. (boeddhisme is geen godsdienst omdat de vraag of God bestaat niet belangrijk is in het boeddhisme.) Hindoes geloven in meerdere verschijningsvormen van één God. Christenen geloven in een heilige drie-eenheid waarbij de Vader, de Zoon en de Heilige Geest in wezen één zijn.
Het opmerkelijke van deze godsdiensten is dat ze in essentie verwijzen naar één God. Als er slechts één God is, dan moet dit op basis van logica wel dezelfde zijn. Alle gelovigen dienen daarmee dezelfde God.
God staat ons blijkbaar toe om te kiezen uit deze godsdiensten, anders had hij er slecht één geopenbaard. God stelt ons daarmee voor een keus. Welke eisen mogen we stellen aan een godsdienst?
Mensen hebben een bijzondere relatie met God. Ze kunnen zich verheffen boven de dieren door de aanwijzingen van God te volgen. Ze onderscheiden zich daarmee van dieren die deze mogelijkheid niet hebben. Toch is de mens in de basis een natuurlijk wezen.
De hersenen van een mens hebben een voorkeur om bepaalde patronen te volgen. De essential5 beschrijft de wijze waarop we primair denken. De kern van deze redenering is voortplanting. Voortplanting kan alleen vanuit een jong (1) vrouwelijk lichaam, het liefst bevrucht door een man met (2)status, aanzien, macht. De keuze die de vrouw en man voor elkaar maken komt voort uit een (3)identiteit, een relatieve positie ten opzichte van andere mannen en vrouwen. Nakomelingen kunnen alleen door (4) samenwerking op de wereld komen en alleen met de juiste (5) kennis. Deze voorkeuren liggen zo diep in de mens verankerd dat ze vrijwel onbewust uitgevoerd worden. Elke samenleving heeft een eigen manier om deze primaire denkpatronen in de cultuur te verweven.
De basiseisen die we stellen aan een godsdienst zijn het omgekeerde van deze natuurlijk gang in de ongetemde en ongerepte natuur waarin het recht van de sterkste geld.
God heeft ons op de wereld gezet om te leven. Als God had gewild dat we niet hadden geleefd, dan waren we nooit geboren. De eerste eis die we daarmee stellen aan een godsdienst, is de eerbied voor het leven. Gelovigen stellen alles in het werk om alle mensen in goede gezondheid te laten leven.
De tweede eis is constructieve samenwerking. Zonder samenwerking is de mens een nietig wezen. Alleen met elkaar kunnen we het hoofd bieden aan alle gevaren in de natuur; van bacteriën, aardbevingen, orkanen tot vulkaanuitbarsting. Deze samenwerking is altijd oprecht en positief.
Eis drie is het respect voor de machteloze. Iedere gelovige heeft de plicht om minder bedeelden te helpen beter te leven. Gelovigen hebben de natuurlijke drang vooraan te staan en zijn in staat om de gehele samenleving naar een hoger niveau te tillen. Niet het ik staat centraal, maar het 'wij'.
De bijzondere plaats van het individu is de vierde eis. Iedereen heeft een plaats in het hart van God en kan altijd bij hem terecht. Op elke plaats, op elk tijdstip. Elke gelovige heeft een rechtstreeks band met God en heeft geen bijzondere vormen en rituelen nodig om zijn geloof uit te drukken. Een organisatie is niet nodig, maar kan wel ondersteuning bieden.
Nummer vijf is de stimulering van kennis. Alleen door het vergaren van kennis is het leven het leven waard. Onderwijs staat voor gelovigen centraal om alle gezichtspunten voor het voetlicht te brengen en gelovigen zelf op alle gebieden keuzes te laten maken. De gelovigen verhogen daarmee de kwaliteit van het leven en onderstrepen de essentie van God: leven.
Overigens is ook na de dood de essentie van een godsdienst leven, namelijk leven na de dood.
Het gebod 'Gij zult niet doden' staat centraal in de meeste wereldgodsdiensten. Opmerkelijk is het dat juist uit naam van God volop wordt gemoord in theocratieën waar één godsdienst in kerk en staat oppermachtig is. Mensen die zich niet voegen naar de heersende dogma's, rituelen en geboden lopen dan gevaar. Het doden van een mens uit geloofsovertuiging, is naar de letter van de religieuze wet gewoon moord.
Sebastian Castellio in het jaar 1553
Als iedereen zijn eigen keuze mag maken van God, dan ligt het voor de hand om respect te tonen voor elke godsdienst. In elke godsdienst komen verschillende uitleggen voor, bestaat een veelheid aan tradities en verschillen de verschijningsvormen. Het aantal stromingen in elke leer loopt in de duizenden.
Iedere gelovige die voldoet aan de vijf basiseisen die we stellen aan een godsdienst mag zich een gelovige noemen. Iedere gelovige ontvangt respect van iedereen omdat ze geloven in dezelfde god.
Zij die deze basisregels overtreden, plaatsen zich in iedere godsdienst buiten de wetten van God. Ze leggen daarmee de regels ten eigen voordeel uit en laten blijken dat ze zich nog nooit echt verdiept hebben in de boodschap van de enige God. Ze misbruiken de religie om er zelf beter van te worden.
De extra waarde van een godsdienst ligt in het overwinnen van het recht van de sterkste, in het delen van de schaarse goederen, in het stimuleren van de andere mensen, in het vergroten van de kennis over het leven en het overwinnen van de dood in het huidige leven door de kwaliteit en lengte te verhogen. Het overwinnen van het dierlijke in de mens is pas echt goddelijk.
Zie ook:
Bron: Arjen Meijer. Geschreven naar aanleiding van de toespraak van Paus Benedictus XVI op de Regenburger universiteit en de kritiek daarop van mensen die de toespraak nooit hebben gehoord of achteraf nooit hebben gelezen.
Eerste versie 2 september 2006, datum laatste inhoudelijke wijziging 27 oktober 2007.