Met de introductie van het verzekerd loon als loonbegrip voor de werknemersverzekeringen en de vereenvoudigingen op het gebied van de premieberekeningen zijn op het gebied van de uitvoering nog een aantal vereenvoudigingen binnen bereik gekomen.
Een werkgever rekent de invulling van formulieren niet tot zijn kerntaken. De roep tot administratieve lastenverlichting is dan ook groot. De regering heeft zelfs doelstellingen geformuleerd om de administratieve lasten voor de werkgevers te verminderen. De geschatte opbrengsten lopen voor geheel Nederland in de miljarden. Om deze grote som geld binnen te halen, moeten we aan de basis beginnen: waarom sturen we zoveel gegevens heen en weer?
Vele gegevens liggen al vast in de Gemeentelijk Basisadministratie (GBA). Dit noemen we de authentieke bron, omdat deze gegevens doorslaggevend zijn voor de schrijfwijze van de namen en de data voor geboorte en overlijden.
De werkgevers hoeven deze gegevens niet meer in te zenden, omdat de uitvoeringsinstellingen wettelijk verplicht zijn de gegevens van het GBA te gebruiken. (De discussie over privacy is hierdoor een gepasseerd station.) Door deze koppeling niet alleen voor controle toe te passen, maar ook bij het invullen van formulieren, zijn vele gegevens op de bestaande formulieren overbodig.
Een voorbeeld. Op de Melding Sociale Verzekeringen (MSV) -de melding dat een persoon in dienst of uit dienst gaat- staan drie blokken:
De Persoonsgegevens hoeven we niet op te vragen. Deze liggen vast in het GBA. De uvi's benutten van de persoonsgegevens alleen het sofinummer, de geboortedatum en de postcode. De naam, het adres, het geslacht halen ze op bij de gemeentelijke basisadministratie en de Belastingdienst.
De tweede vereenvoudiging vloeit voort uit de omdraaiing van de opgave. Niet opvragen
dat iemand verzekerd is, maar op laten geven dat een persoon niet verzekerd is.
Vrijwel iedereen is namelijk op wettelijke gronden verzekerd. Het apart opvragen van
een MSV is dan volstrekt overbodig.
De MSV geldt dan alleen nog bij uitzondering, bijvoorbeeld niet verzekerd voor
ziekenfonds of directeur-grootaandeelhouder. Dezelfde gedachte kunnen we toepassen bij de
deelname bedrijfstakregelingen. De CAO's schrijven deelname vaak verplicht voor. De CAO is
al bekend voor de werkgever. Opvraag per werknemer is dan overbodig.
Aan en afmelden van verzekerden kan in het vervolg plaats vinden met behulp van een maandelijkse loonopgave. De gecombineerde loonopgave is volgens ons niet meer dan:
Op basis van de datum in dienst voegt de uitvoeringsinstelling een nieuwe persoon toe. De persoonsgegevens levert het GBA. Bij fouten ontvangt de werkgever een bericht waarin om juiste en/ of aanvullende gegevens wordt gevraagd. Alleen voor uitzonderingen vragen we dus extra gegevens uit.
Ten slotte ligt een integratie van alle meldingen voor de hand. Het oude voorschotsysteem kende de melding in- en uit dienst, voorschotloonsom, correctie voorschotloonsom en jaaropgave met geleidestaat, al dan niet gesplitst.
Door de melding dienstverband en het loonbericht samen te voegen en over te gaan op
premiebetaling per maand kunnen we de stroom gegevens indammen. We vervangen de vijf
meldingen door één loonopgave.
De premie-inning voor de sociale verzekeringen vindt nu voor een deel op basis van
voorschotten plaats met na afloop van het jaar een verrekening. Het gevolg is dat achteraf
omvangrijke correcties, herstelslagen, navorderingen en teruggaven moeten plaatsvinden.
Een aantal uvi's heeft dit systeem inmiddels vervangen door een systeem van premieafdracht
op aangifte per salarisperiode (SFB per 4 weken, GUO per 4 weken, maand of kwartaal).
Het maandelijks opvragen van alle loongegevens bij de werkgever is op het eerste
gezicht niet bepaald een vereenvoudiging. Het berichtenverkeer neemt aanzienlijk toe. Toch
heeft premiebetaling op aangifte meer voordelen dan nadelen.
De werkgever weet maandelijks exact welke premie hij verschuldigd is. De enige
uitzondering hierop betreffen correcties indien het loon niet (juist) is opgegeven.
Vervolgens betaalt de werkgever alleen premies over het loon dat feitelijk is betaald.
Dit is voordelig voor bedrijven waarbij het arbeidsvolume in de loop van het jaar
schommelt. In het oude systeem moesten om deze reden toch altijd bijstellingen van het
voorschot plaatsvinden.
Bij hantering van één loonbegrip en eenvoudige formules kan de werkgever verder de
premie precies narekenen. De premieberekening is hierdoor voor alle fondsen volledig
transparant.
Tussentijdse bijstellingen van voorschotten zijn niet meer nodig. Het opleggen van
boetes bij 5% afwijking van de loonsom ten opzichte van het voorschot komt eveneens te
vervallen.
Per maand sturen de werkgevers in de nieuwe opzet 8 gegevens per persoon. Dit is nog altijd een zeer omvangrijke gegevensstroom. Door het toepassen van moderne communicatietechnieken is het foutloos verwerken van verzekeringsgegevens echter zeer goed mogelijk. Aanleveren per modem is eenvoudig, goedkoop en betrouwbaar. Werkgevers die correct per modem inzenden veroorzaken nauwelijks kosten. In combinatie met een automatische incasso kan de opgave zelfs geheel geautomatiseerd verlopen van ontvangst van de gegevens tot ontvangst van het geld. Het afdwingen van een aanlevering per modem zoals 4 jaar geleden is geopperd door het Lisv, is een stap in de verkeerde richting. Het positief stimuleren met geldelijke besparing is een stap in de goede richting.
We moeten ons niet blindstaren op het verminderen van de gegevensstroom. Bij de
gegevens die rechtstreeks uit de salarispakketten komen, is volledigheid belangrijker
omdat we hiermee de terugkoppeling van fouten kunnen beperken. De werkgever kan beter alle
gegevens die voorhanden zijn en van belang zijn, met een druk op de knop integraal
versturen. Het maken van een subselectie vergroot eerder de kans op fouten.
De integratie van de melding dienstverband en loonopgave is voor deze werkgevers dan
ook alleen een stap vooruit omdat ze alle gegevens in één keer kunnen melden.
Voor het grote aantal kleine werkgevers dat de gegevens niet elektronisch verzendt, is de inkrimping van het aantal gegevens wel van groot belang. Elk extra gegeven leidt tot nieuwe vragen en fouten.
Hoe kunnen we dan ooit controleren of de werkgever wel de goede gegevens opgeeft? Dit kan door de belangen van niet-inzenden naar wel-inzenden te verschuiven.
Bij de MSV hebben we gezien dat we nu moeten vertellen dat we verzekerd zijn. Niet - of onvolledige inzending leidt dan tot niet verzekerd zijn of onverwerkbare gegevens. In de nieuwe opzet geldt voor elke werknemer in beginsel volledige verzekeringsplicht. Minder premie betalen kan alleen met het inzenden van de juiste gegevens. Het belang van inzending verschuiven we hiermee naar de werkgever en werknemer. Dit komt de juistheid, volledigheid en tijdigheid van de premie-inning sterk ten goede.
Ook het gelijkschakelen van het uitkeringsloon aan het verzekerd loon draagt hieraan
bij. Een werknemer kan hiermee eenvoudig nagaan wat zijn uitkering kan zijn. De werknemer
krijgt belang bij een correcte opgave van zijn loon door de werkgever. Het statusoverzicht
dat de uitvoeringsinstellingen versturen krijgt hiermee een echte controlerende werking.
Gerommel met de salarisadministratie beperken we door deze ingebouwde controle. Door het
verzekerd loon op de salarisbrief af te drukken en de voorlichting hierop toe te spitsen,
is dit niet een loze gedachte, maar een waardevolle aanvulling op de al bestaande
maatregelen.
Het nieuwe statusoverzicht met het verzekerd loon is niet voldoende om de volledigheid van de gegevens te waarborgen. Hoewel ontduiking van de premie leidt tot een lagere uitkering, kunnen werkgever - en nemer beide belang hebben bij zwart werken.
Zwart werk kunnen we voor een deel ontdekken door het gedrag van de werkgever rond de maandelijkse aanlevering van gegevens en betaling nauwkeurig in kaart te brengen. Op basis van deze gegevens en bijvoorbeeld gegevens over bedrijfsomvang, aard bedrijf etc. kunnen we risicoprofielen opstellen. Malafide bedrijven kunnen we op deze manier beter in beeld krijgen.
Het systeem van periodieke afdracht op aangifte bevat een schat aan gegevens die een effectief reîntegratiebeleid mogelijk maakt. Zo kunnen we uiterst nauwkeurig de in- en uitstroom van arbeid in sectoren, gebieden etc. in beeld brengen. Ook zijn veel gegevens beschikbaar over de aard van de in- en uitstroom, zoals leeftijd, hoogte van de beloning, geslacht, aard van het dienstverband, etc. Met behulp van deze gegevens kunnen we directer op de vraag naar arbeid inspelen.
Achter de discussie over de structuur van de sociale zekerheid gaat de discussie schuil wie de premie-inning mag verzorgen: de uvi's of de belastingdienst.
De verschillen tussen verzekerd loon en belastbaar loon geven een richting aan waarin we kunnen denken. De sociale verzekeringen dekken arbeidsrisico's af. Elke werkende persoon beschikt daardoor over een verzekeringspolis. De belasting kent een ander karakter. We betalen in beginsel over het totale inkomen. De besteding van de belastingen is niet persoonsgebonden.
Premie en uitkering zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Integratie van beide is
dan ook logisch.
Indien premie-inning en uitkeringsverzorging van elkaar gescheiden worden, dan lopen
we het risico dat er wederom knippen in de gevalsbehandeling ontstaan. Enerzijds tussen
belastingdienst en uvi's en anderzijds tussen publieke verzekeringen en de daaraan
verwante private en semi-private regelingen zoals pensioenen e.d. De voordelen die
voortvloeien uit de betere aansluiting van de uitkeringsverzorging op de premie inning,
dreigen hierdoor verloren te gaan.
Door beter gebruik te maken van de gemeentelijke bevolkingsadministratie, de
inzendplicht om te draaien door alleen niet-verzekerd afzonderlijk te laten opsturen, de
premie per maand te laten betalen en digitale inzending te stimuleren scheppen we
mogelijkheden om fraude te voorkomen.
Het resultaat is meer rechtmatigheid en meer klantgerichtheid. Kortom meer kwaliteit.
Dit artikel is een onderdeel van de serie artikelen "Vereenvoudiging van het loonstrookje en de SV-verzekeringen" die zijn gepubliceerd in het maart-, april-, mei- en juninummer 2000 van het blad Aanspraak, uitgegeven door Elsevier bedrijfsinformatie. De volledige serie omvat:
© Alforto 2000
Jan Berend Dusink, René Huygen, Arjen Meijer